خبرنگاران مقایسه نگاه ابن سینا و فارابی در مابعدالطبیعه - وبلاگ یاسی

به گزارش وبلاگ یاسی، تهران-خبرنگاران- کتاب مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی و ابن سینا به تالیف لیلا کیان خواه و از سوی انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در سال 1397 چاپ و عرضه شده است.

مابعدالطبیعه شاخه ای از فلسفۀ خصوصاً کلاسیک است که به کندوکاو درباره مسائل بنیادین و نخستینی نظیر وجود و اصل و کُنه دنیا می پردازد. شاخه ای که در فلسفه های خصوصا تحلیلی معاصر آنگونه که در قدیم موضوع داشت، رونق ندارد. حکمت، دانش نخستین، فلسفه نخستین، دانش شناخت علل نخستین همۀ اشیا، دانش آنالیز موجود بماهو موجود و علم الهی از جمله نام های هستند که ارسطو در آثار خود در تعریف مابعدالطبیعه آورده است. آندرونیکوس رودسی به عنوان اولین ویراستار و تدوینگر آثار ارسطو هم نام این دانش را آنچه پس از طبیعیات می آید نهاد.

مباحث مابعدالطبیعی به طور مشهور عموماً از ارسطو در کتاب مابعدالطبیعه و فیلسوفان مقدم بر او شروع و در بین فیلسوفانی مسلمانی نظیر فارابی و ابن سینا نیز پی گرفته می شود. میان این فیلسوفان بسته به اینکه در تعریف و معین موضوع علم مابعدالطبیعه چه موضعی اتخاذ شود، نظام های مابعدالطبیعی مختلفی بنا می شود. از این رو آنالیز تعاریف و معین موضوعات فیلسوفان مابعدالطبیعی در مبحث مابعدالطبیعه گام نخستین در شناخت نظام مابعدالطبیعی آنها و فهم نقاط اشتراک و افتراق و ابتکارات و ابداعات فلسفی شان در این بحث است.

شارحان ارسطو به دلیل عدم جمع بندی و بیانِ ارتباط دقیق تعاریف در کتاب مابعدالطبیعه ارسطو، مواضع مختلفی در این زمینه اتخاذ نموده اند. در این میان نخستین بار این ابن سیناست که به اهمیت تعریف دقیق مابعدالطبیعه متوجه می شود. البته فارابی هم این مساله را مورد توجه قرار داده بود، اما نه به صورت یک مساله جداگانه فلسفی.

توجه این دو فیلسوف عظیم مسلمان به بحث مابعدالطبیعه، لیلا کیان خواه نویسندۀ کتاب مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی و ابن سینا را بر آن داشته است که ضمناً پژوهشی با مراجعه به تمام آثار فلسفی ابن سینا و فارابی در این موضوع، به آنالیز اختلافات و اشتراکات فکریِ آنها در تعریف و معین موضوع دانش مابعدالطبیعه بپردازد.

کتاب در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول به تعریف مابعدالطبیعه از دیدگاه ارسطو، در آثار فلاسفه ارسطو تا فارابی، تعریف مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی، تعریف مابعدالطبیعه از دیدگاه ابن سینا پرداخته شده است. در بخش دوم نیز به تفسیر و معین موضوع مابعدالطبیعه از نظرگاه این فیلسوفان پرداخته شده است. فصل اولِ بخش دوم به آنالیز وجود از دیدگاه فارابی و فصل دوم به آنالیز وجود از دیدگاه ابن سینا پرداخته است. در انتها نیز اصل رسالۀ تصحیح شدۀ فی اعراض مابعدالطبیعه فارابی به دلیل اهمیت به پیوست ارائه شده است.

لازم به ذکر است که کتاب مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی و ابن سینا به تألیف لیلا کیان خواه محصول یک طرح پژوهشی در موسسه حکمت و فلسفه ایران در خلال سال های 91 الی 94 است که در سال 1397 برای نخستین بار، در 432 صفحه و با شمارگان 500 نسخه به قیمت 55 هزارتومان چاپ و منتشر شده است.